Natrium
De test meet de hoeveelheid natrium in bloed of urine. Natrium komt met name voor buiten de cellen en is in alle lichaamsvloeistoffen aanwezig. Natrium speelt samen met andere elektrolyten zoals kalium, chloride en bicarbonaat een belangrijke rol bij het regelen van de vochtbalans in het lichaam (verdeling van water in het lichaam). Natrium komt, behalve in keukenzout (natriumchloride), voor in vrijwel alle voedingsmiddelen. De meeste mensen krijgen ruim voldoende natrium binnen. Het lichaam neemt op wat het nodig heeft en het teveel ingenomen natrium wordt via de nieren in de urine uitgescheiden. Het lichaam probeert via verschillende regelsystemen (hormonen, dorstgevoel) de hoeveelheid natrium in het lichaam heel constant te houden.
Een afwijkende hoeveelheid natrium in het bloed wordt meestal veroorzaakt door problemen in de natriumregelsystemen. Als de hoeveelheid natrium in het bloed verandert, verandert ook de hoeveelheid water in het lichaam. Deze veranderingen leiden tot een tekort (dehydratie) of een teveel (oedeem, vaak in de benen) aan water in het lichaam.
De natriumconcentratie wordt uitgedrukt in millimol per liter (mmol/l). Voor bloed ligt de normale natriumwaarde tussen 135 en 145 mmol/l. De hoeveelheid natrium in urine kan sterk uiteenlopen. Vaak wordt het als normaal beschouwd wanneer iemand per 24 uur 130 tot 200 mmol natrium in de urine uitplast.
Verhoogd
Een verhoogde hoeveelheid natrium in bloed (natriumconcentratie meer dan 145 mmol/l, hypernatriëmie) wordt vrijwel altijd veroorzaakt door verlies aan water (dehydratie) zonder voldoende water te drinken. Dat water kan verdwijnen door te plassen, dus via de nieren. Water kan ook verloren gaan door zweten of bij koorts. Symptomen zijn: droog slijmvlies (mond), dorst, rusteloosheid, onlogisch gedrag en, bij hoge concentraties, zelfs toevallen en uiteindelijk coma. Soms wordt hypernatriëmie veroorzaakt door een verhoogde inname van zout terwijl het lichaam onvoldoende water vasthoudt. Dit komt bijvoorbeeld voor als er te weinig ADH (antidiuretisch hormoon) wordt aangemaakt (diabetes insipidus).
Verlaagd
Een verlaagde hoeveelheid natrium in bloed (natriumconcentratie minder dan 135 mmol/L, hyponatriëmie) wordt meestal veroorzaakt door veel natriumverlies bij onder andere diarree, overmatig zweten, het gebruik van plaspillen of een nierziekte. Ook kan het natriumgehalte verlaagd zijn door hoge waterinname (overmatig water drinken) of het vasthouden van water (oedeem) bij onder andere hartfalen, levercirrose of nierziekte met veel eiwitverlies in de urine. Als de hoeveelheid natrium in bloed snel daalt, voelt iemand zich zwak en moe. In ernstige gevallen wordt een patiënt verward en kan uiteindelijk in coma raken.